Światowy Dzień Choroby Afektywnej Dwubiegunowej

Światowy Dzień Choroby Afektywnej Dwubiegunowej, obchodzony corocznie 30 marca, jest okazją do zwiększenia świadomości na temat tego złożonego zaburzenia nastroju, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Celem tego dnia jest edukacja społeczeństwa, walka z piętnem związanym z chorobą oraz wsparcie dla osób nią dotkniętych i ich rodzin.

Czym jest Choroba Afektywna Dwubiegunowa?

Choroba Afektywna Dwubiegunowa (ChAD) to zaburzenie nastroju charakteryzujące się naprzemiennymi epizodami manii (lub hipomanii) oraz depresji. Wyróżnia się kilka typów ChAD:

• ChAD typu I: Występują pełnoobjawowe epizody manii oraz depresji.
• ChAD typu II: Charakteryzuje się epizodami depresji oraz hipomanii, czyli łagodniejszej formy manii.
• Cyklotymia: Łagodniejsze, ale przewlekłe wahania nastroju między hipomanią a łagodną depresją.

Objawy i przebieg choroby

ChAD manifestuje się poprzez dwa główne rodzaje epizodów:

• Epizody maniakalne: Podwyższony nastrój, nadmierna energia, zmniejszona potrzeba snu, impulsywność, nieadekwatna pewność siebie, skłonność do podejmowania ryzykownych działań.
• Epizody depresyjne: Obniżony nastrój, utrata zainteresowań, zmęczenie, zaburzenia snu, trudności z koncentracją, myśli samobójcze.

Przebieg choroby jest nawracający, z okresami remisji między epizodami. Częstotliwość i nasilenie epizodów mogą się różnić u poszczególnych osób.

Negatywne skutki dla chorego i najbliższych

Nieleczona ChAD wpływa negatywnie na funkcjonowanie w wielu aspektach życia:

• Relacje interpersonalne: Wahania nastroju mogą prowadzić do konfliktów z rodziną i przyjaciółmi.
• Życie zawodowe: Trudności w utrzymaniu stałego zatrudnienia z powodu niestabilności emocjonalnej.
• Finanse: Impulsywne decyzje podczas epizodów maniakalnych mogą prowadzić do problemów finansowych.
• Zdrowie: Zwiększone ryzyko chorób somatycznych, takich jak schorzenia sercowo-naczyniowe.

Rodzina i bliscy często doświadczają stresu, poczucia bezradności oraz obciążenia emocjonalnego związanego z opieką nad chorym.

Jak pomóc osobie z ChAD?

• Wsparcie emocjonalne: Okazywanie zrozumienia i cierpliwości, unikanie osądzania.
• Edukacja: Poznanie specyfiki choroby, co ułatwia reagowanie na zmiany nastroju chorego.
• Zachęcanie do leczenia: Motywowanie do regularnych wizyt u specjalistów i przestrzegania zaleceń terapeutycznych.
• Monitorowanie: Zwracanie uwagi na sygnały nawrotu choroby, w tym objawy depresji lub manii.

Gdzie szukać pomocy?

W Polsce pomoc można uzyskać w:

• Poradniach zdrowia psychicznego: Bezpłatne konsultacje z psychiatrą i psychologiem.
• Szpitalach psychiatrycznych: W przypadkach wymagających intensywnej opieki.
• Organizacjach pozarządowych: Fundacje i stowarzyszenia oferujące wsparcie dla osób z ChAD i ich rodzin.

Czy ChAD jest uleczalna?

ChAD jest chorobą przewlekłą, ale odpowiednie leczenie pozwala na kontrolowanie objawów i prowadzenie satysfakcjonującego życia. Terapia zazwyczaj obejmuje:

• Farmakoterapię: Stabilizatory nastroju, leki przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne.
• Psychoterapię: Terapia poznawczo-behawioralna, psychoedukacja.
• Zmiany stylu życia: Regularny tryb życia, unikanie stresu, substancji psychoaktywnych.

Życie z ChAD

Osoby z ChAD mogą prowadzić pełne i satysfakcjonujące życie, pod warunkiem przestrzegania zaleceń terapeutycznych, regularnego monitorowania swojego stanu oraz korzystania z dostępnego wsparcia. Ważne jest budowanie sieci wsparcia wśród rodziny, przyjaciół oraz grup wsparcia.

ChAD wśród seniorów

Choroba Afektywna Dwubiegunowa (ChAD), choć najczęściej diagnozowana w młodym wieku, może również dotykać osoby starsze. W tej grupie wiekowej objawy często są mniej wyraźne lub mylone z innymi schorzeniami, takimi jak demencja czy depresja związana z wiekiem. To sprawia, że diagnoza bywa opóźniona, a leczenie utrudnione.

Statystyki globalne i krajowe

Dokładne dane dotyczące częstości występowania ChAD wśród seniorów są ograniczone. Ogólnie szacuje się, że choroba afektywna dwubiegunowa dotyka około 2% populacji.  W Europie ciężkie choroby psychiczne, takie jak ChAD, dotykają prawie 5 milionów ludzi, co stanowi około 1% populacji.  Należy jednak pamiętać, że te dane odnoszą się do całej populacji dorosłych, a nie konkretnie do grupy seniorów.

Wyzwania diagnostyczne i terapeutyczne

U osób starszych ChAD może przebiegać nietypowo:

• Trudności diagnostyczne: Objawy manii mogą być mniej nasilone, co prowadzi do błędnego rozpoznania depresji jednobiegunowej lub innych zaburzeń.
• Współwystępowanie chorób somatycznych: Częste u seniorów schorzenia, takie jak choroby serca czy cukrzyca, mogą komplikować leczenie farmakologiczne ChAD.
• Interakcje lekowe: Politerapia, czyli przyjmowanie wielu leków jednocześnie, zwiększa ryzyko interakcji i działań niepożądanych.

Znaczenie wsparcia społecznego

Funkcjonowanie społeczne osób z ChAD jest często upośledzone. Badania wskazują, że u większości pacjentów z ChAD stan depresji stanowi główny czynnik niepełnosprawności i upośledzenia funkcjonowania społecznego.  Dlatego tak ważne jest wsparcie ze strony rodziny, przyjaciół oraz społeczności lokalnej.

Choroba Afektywna Dwubiegunowa to wyzwanie zarówno dla osób nią dotkniętych, jak i ich bliskich. Jednak z odpowiednią diagnozą, leczeniem i wsparciem możliwe jest prowadzenie pełnego i satysfakcjonującego życia. Nie zapominajmy, że za każdą statystyką stoi człowiek z jego unikalną historią, marzeniami i nadzieją na lepsze jutro. Wspierajmy się nawzajem, szerzmy świadomość i dążmy do świata, w którym zdrowie psychiczne jest priorytetem dla nas wszystkich.